بازار پیش بینی چیست؟ از پیشبینی قیمت تا رییس‌جمهور آمریکا
بازار پیش بینی فضایی نوآورانه برای ارزیابی احتمالات آینده است. در این بازار، افراد بر اساس احتمال وقوع رویدادهای خاص، قراردادهایی را خریدوفروش می‌کنند. در بازارهای پیشبینی به‌جای تمرکز بر دارایی‌های مالی مانند سهام و کالا، تمرکز اصلی بر پیشبینی نتایج خاص است. این رویکرد به بازار امکان می‌دهد که خِرد جمعی افراد را در تصمیم‌گیری‌ها به کار گیرد و به پیش‌بینی‌هایی برسد که اغلب دقیق‌تر از نظرات انفرادی متخصصان است.
با تکیه بر تکنولوژی‌های جدید مانند بلاک چین، بازارهای پیشبینی، مدرن، غیرمتمرکز و شفاف شده‌اند و امکان مشارکت جهانی را در موضوعات متنوع فراهم می‌آورند. جذابیت این بازارها نه تنها در فرصت کسب سود، بلکه در ایجاد بستری برای اشتراک‌گذاری نظرات و افزایش آگاهی عمومی نسبت به رویدادهای پیش‌ِرو است.
بازار پیش بینی چیست؟
بازار پیش بینی پلتفرمی است که از یک سری قرارداد تشکیل می‌شود. هر قرارداد یک نتیجه متفاوت را نشان می‌دهد و شما روی هر نتیجه‌ای که می‌خواهید شرط ببندید، باید همان قرارداد را خریداری کنید. این پیشبینی می‌تواند درباره قیمت یک ارز دیجیتال باشد یا نتیجه انتخابات یا برد یک تیم در یک مسابقه ورزشی.
بیشتر بخوانید: قرارداد هوشمند چیست
در بازار پیش بینی، قیمت‌ها منعکس‌کننده باور بازار نسبت به احتمال وقوع یک رویداد خاص هستند. برای مثال، در یک مسابقه ورزشی، ممکن است دو توکن برای هر تیم وجود داشته باشد؛ اگر قیمت توکن مربوط به تیم A از تیم B بالاتر باشد، به این معناست که بازار احتمال بیشتری به پیروزی تیم A می‌دهد.
در حقیقت، بازارهای پیشبینی از نوع بازارهای آتی مبتنی بر رویدادهای دودویی هستند؛ یعنی یک رویداد یا اتفاق می‌افتد یا نمی‌افتد. افراد در این بازارها از قراردادهای آتی یا فیوچرز استفاده می‌کنند که بازدهی آنها، بسته به نتیجه رویداد مشخص می‌شود.
بیشتر بخوانید: فیوچرز چیست
ارزش قراردادهای معاملاتی در این بازارها معمولاً بیانگر احتمال وقوع نتیجه موردنظر است و با تغییرات این احتمال، قیمت‌ها نیز دستخوش نوسان می‌شوند. با پیشرفت فناوری و گسترش کیف پول‌های چندزنجیره‌ای، کاربران می‌توانند از امکانات وب ۳ (Web3) بهره‌مند شوند. همچنین به‌راحتی به برنامه‌های غیرمتمرکز (dApps) متصل شده و در بازارهای پیشبینی فعالیت کنند.
بیشتر بخوانید: وب ۳ چیست
بازار پیش بینی چگونه کار می‌کند؟
بازارهای پیش بینی به نوعی شبیه بازار سهام یا ارزهای دیجیتال هستند، اما با این تفاوت کلیدی که دارایی‌ها بر اساس نتایج رویدادهای آینده ارزش‌گذاری می‌شوند. برای مثال، در انتخابات ریاست جمهوری، می‌توان قراردادهایی ایجاد کرد که بسته به پیروزی یا شکست کاندیدها، قیمت‌های متفاوتی داشته باشند.
قیمت این دارایی‌ها معمولاً بین ۰ تا ۱ دلار متغیر است که احتمال وقوع یک نتیجه خاص را منعکس می‌کند. برای نمونه، اگر قراردادی با این مضمون که «کاندیدای X پیروز می‌شود» با قیمت ۷۰ سنت معامله شود، یعنی بازار پیشبینی می‌کند که احتمال پیروزی این کاندیدا حدود ۷۰ درصد است. از طرف دیگر، اگر قرارداد مربوط به کاندیدای Y با قیمت ۳۰ سنت معامله شود، بازار شانس او را ۳۰ درصد ارزیابی می‌کند.
در صورت تحقق نتیجه‌ای که شرکت‌کننده بر آن شرط بسته است، بابت هر سهم ۱ دلار به او پرداخت می‌شود. در صورت عدم تحقق، سهم او ارزش خود را از دست می‌دهد.
هرچه زمان می‌گذرد و اطلاعات جدیدی وارد بازار می‌شود، قیمت قراردادها بسته به تغییرات شرایط و تحلیل‌های فعالان بازار در نوسان خواهد بود. این مکانیزم به جمع‌آوری و ترکیب نظرات و اطلاعات مختلف کمک می‌کند و پیش‌بینی‌های دقیق‌تری را از نتایج احتمالی ارائه می‌دهد.
انواع بازارهای پیش بینی
بازارهای پیشبینی انواع مختلفی دارند که هر کدام به شیوه‌ای خاص عمل می‌کنند و امکان پیشبینی رویدادهای آینده را فراهم می‌سازند. در ادامه به معرفی برخی از انواع بازار پیش بینی می‌پردازیم:
مزایده دوطرفه پیوسته: در این نوع بازار، مشابه بازار سهام، خریداران و فروشندگان با هم معامله می‌کنند. شرکت‌کنندگان می‌توانند روی یک نتیجه خاص شرط ببندند و در صورت افزایش یا کاهش احتمال وقوع آن، قیمت قرارداد تغییر می‌کند. این بازار نیاز دارد که تمامی معاملات ثبت شوند تا در نهایت، سود به افرادی برسد که شرط درست بسته‌اند.بازارساز خودکار: بازارساز خودکار برای مواقعی است که در بازار خریدار یا فروشنده کافی وجود ندارد. در این روش، بازار به‌طور خودکار نقش طرف مقابل معاملات را بر عهده می‌گیرد. با هر معامله جدید، بازدهی شرط‌ها براساس میزان شرط‌های موجود تنظیم می‌شود. این مدل بیشتر در شرط‌بندی‌های ورزشی استفاده می‌شود.بازارهای پیش بینی با توکن مجازی: بیشتر بازارهای پیش بینی برای تشویق پیشبینی دقیق، از پول واقعی استفاده می‌کنند. اما در کشورهایی که قمار آنلاین غیرقانونی است، برخی بازارها از توکن‌های مجازی استفاده می‌کنند و به برندگان جوایز غیرنقدی می‌دهند. این نوع بازارها ریسک کمتری برای کاربران دارند.بازار پیش بینی مبتنی بر بلاک چین: با استفاده از فناوری بلاک چین، بازارهای پیشبینی غیرمتمرکزی ایجاد شده‌اند که بدون نیاز به یک نهاد کنترل‌کننده عمل می‌کنند. قراردادهای هوشمند در این بازارها، میان معامله‌گران واسطه می‌شوند و نتیجه نهایی با یک سیستم رأی‌گیری پیچیده مشخص می‌شود. بازارهای غیرمتمرکز به دلیل امکان دست‌کاری و چالش‌های اخلاقی، مانند امکان شرطبندی روی مرگ شخصیت‌های مشهور، موضوع بحث‌های مختلفی هستند.
این بازارهای گوناگون به افراد امکان می‌دهند تا با توجه به امکانات و قوانین محلی، پیش‌بینی‌های خود را در بازارهای مختلف ارائه دهند.
تأثیر فناوری بلاک چین بر بازارهای پیشبینی
یکی از بزرگ‌ترین مزایای بلاک چین برای بازارهای پیش بینی، تمرکززدایی است. تمرکززدایی یعنی حذف واسطه‌ها یا نهادهای مرکزی که معاملات و شرط‌بندی‌ها را کنترل می‌کنند. با این کار، هزینه‌ها کاهش می‌یابد؛ چراکه دیگر نیازی به شخص ثالث برای مدیریت قراردادها نیست. در بلاک چین، محیط به گونه‌ای طراحی شده که افراد بدونِ‌نیاز به کارگزار و با اعتماد به امنیت فناوری، می‌توانند وارد قراردادهای پیشبینی شوند.
بیشتر بخوانید: بلاک چین چیست
این بازارها با تکیه بر قراردادهای هوشمند و بدون واسطه، به شرکت‌کنندگان اجازه می‌دهند در سطح جهانی روی نتایج مختلف با شفافیت و امنیت بیشتر شرط ببندند. پلتفرم‌هایی مانند پلی‌مارکت (Polymarket) نمونه‌هایی از این بازارهای پیشرفته هستند که موضوعات متنوعی را پوشش می‌دهند. این پلتفرم‌ها با استفاده از اوراکل‌های غیرمتمرکز، اطلاعات خارجی را به‌طور امن به بلاک چین منتقل می‌کنند و بدین ترتیب کارایی و نقدینگی بازار را بهبود می‌بخشند.
بیشتر بخوانید: پلی مارکت چیست؟ آموزش کسب درآمد از Polymarket
بازار پیش بینی متمرکز و غیرمتمرکز
بیشتر بازارهای پیشبینی در چارچوب مالی سنتی و وب ۲ فعالیت می‌کنند و توسط نهادهایی همچون SEC (کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا) تنظیم می‌شوند. این بازارهای متمرکز با چالش‌های متعددی مواجه‌اند که بر دقت پیشبینی آنها اثر منفی می‌گذارد.
یکی از مشکلات اصلی این بازارها، محدودیت‌های پایین برای شرطبندی است. در این بازارها، هر شخص تنها می‌تواند مبلغ محدودی (معمولاً کمتر از ۱,۰۰۰ دلار) را شرطبندی کند. این امر قدرت پیشبینی بازار را کاهش می‌دهد؛ زیرا حتی اگر فردی به احتمال وقوع یک نتیجه باور قوی داشته باشد، نمی‌تواند سرمایه‌گذاری کافی انجام دهد و از قیمت‌گذاری‌های نادرست بازار استفاده کند.
بازارهای پیشبینی سنتی همچنین ملزم به احراز هویت کاربران (KYC) هستند و این الزام، افراد زیادی را از دسترسی به این بازارها محروم می‌کند. در نتیجه، تعداد شرکت‌کنندگان محدودتر شده و پیش‌بینی‌ها دقت کمتری پیدا می‌کنند. علاوه‌براین، این بازارها کارمزدهای بالایی نیز دارند. به‌عنوان مثال، پلتفرم پریدیکت ایت (PredictIt) کارمزد برداشت ۵ درصدی دریافت می‌کند که این مسئله در بازارهای مالی سنتی رایج است.
اما بازارهای پیشبینی غیرمتمرکز راه‌حل‌هایی را برای این مشکلات ارائه می‌دهند. این بازارها به افراد اجازه می‌دهند تا به‌صورت آزاد و بدون محدودیت پیش‌بینی‌های خود را در مورد نتایج مختلف بیان کنند. این پروژه‌های غیرمتمرکز، فاقد الزامات قضایی و نیاز به تأیید هویت هستند و هزینه‌های بسیار کمتری دارند.
تفاوت بازارهای پیش بینی با بازارهای مالی سنتی
بازارهای پیش بینی در مقایسه با بازارهای مالی سنتی تفاوت‌های بنیادی دارند؛ زیرا به‌جای شاخص‌های اقتصادی یا عملکرد شرکت‌ها، تمرکز آنها فقط روی احتمال وقوع رویدادهای خاص است.
تمرکز: در بازارهای مالی سنتی، دارایی‌هایی مانند سهام و کالا معامله می‌شوند که تحت‌تأثیر عوامل اقتصادی متنوعی هستند. اما در بازارهای پیش بینی، معامله صرفاً روی قراردادهایی است که به نتایج رویدادهای خاص مرتبط هستند.پویایی بازار: بازارهای مالی سنتی پیچیده‌اند و به عوامل اقتصادی و مالی متعددی وابسته‌اند؛ درحالی‌که بازارهای پیشبینی سریع‌تر هستند و تنها بر اساس احتمال وقوع یک رویداد تغییر می‌کنند.ریسک و نوسان: هر دو نوع بازار با ریسک همراه هستند، اما در بازارهای پیش بینی، ریسک مستقیماََ به وقوع یا عدم وقوع یک رویداد خاص وابسته است. این نوع ریسک با ریسک بازارهای سنتی که از تغییرات اقتصادی جهانی و سیاست‌های پولی تأثیر می‌پذیرند، تفاوت دارد.
مزایای بازارهای پیشبینی
بازارهای پیشبینی، هرچند بحث‌برانگیز هستند، اما مزایای مهمی دارند. این بازارها با بهره‌گیری از خرد جمعی، پیش‌بینی‌هایی را ارائه می‌دهند که بر پایه نظرات و تحلیل‌های تعداد زیادی از معامله‌گران است. این روش موجب می‌شود که نتایج به‌دست‌آمده، معمولاً دقیق‌تر و متعادل‌تر از نظر متخصصان منفرد باشد. پتانسیل سودآوری در این بازارها، معامله‌گران را ترغیب می‌کند که پیش‌بینی‌های خود را با دقت بیشتری انجام دهند.
بازارهای پیشبینی به سازوکارهای مالی واقعی شباهت زیادی دارند. به‌عنوان مثال، معاملات باینری آپشن شبیه به شرطبندی روی احتمال وقوع یک رویداد در دنیای واقعی هستند؛ قیمت این معاملات با افزایش یا کاهش احتمال وقوع نتایج تغییر می‌کند.
چالش‌های بازار پیش بینی
بزرگ‌ترین چالش پیشِ‌روی بازارهای پیشبینی امروز، کمبود نقدینگی است. حتی در بهترین دوره‌ها، توجه به این بازارها معمولاً کوتاه‌مدت بوده و به بازه‌های زمانی خاص، مانند انتخابات محدود می‌شود؛ به‌طوری که تنها ۳ تا ۵ بازار از برترین‌ها، حجم کافی برای معامله‌های نسبتاً بزرگ (مثلاً ۱,۰۰۰ دلار) دارند. اما چرا بازارهای پیشبینی در جذب نقدینگی با چنین مشکلاتی مواجه‌اند و برای رفع این چالش‌ها چه اقداماتی باید انجام داد؟
با وجود پتانسیل بالا، ساختار پرداخت «همه یا هیچ» در بازارهای پیشبینی باعث شده که بیشتر به قمار نزدیک باشند تا سرمایه‌گذاری سنتی. درحالی‌که به‌صورت تئوری، معامله‌گران می‌توانند پیش از زمان تسویه نهایی، موقعیت‌های خود را بفروشند، اما بیشتر پیش‌بینی‌ها به‌گونه‌ای است که تنها در یک لحظه مشخص تعیین‌کننده هستند، نه به مرور زمان.
به‌عنوان مثال، در موضوعی مانند «کدام کشور بیشترین مدال طلا را در المپیک کسب می‌کند»، نتیجه و ارزش‌گذاری تا انتهای بازی‌ها مشخص نمی‌شود، اما در موضوعاتی مانند «آیا بایدن در سخنرانی‌اش واژهٔ «مردم» را استفاده می‌کند یا خیر»، نتیجه بلافاصله مشخص می‌شود.
به دلیل تغییرات سریع در این بازارها، مدیریت ریسک و استفاده از ابزارهایی مانند «حد ضرر» تقریباً غیرممکن است. این ویژگی‌ها، همراه با احتمال بالای ازدست‌دادن سرمایه، باعث شده تا سرمایه‌گذاران و مؤسسات، نسبت به بازارهای پیشبینی کمتر تمایل داشته باشند.
بازار پیش بینی ارزهای دیجیتال
بازارهای پیشبینی در ارزهای دیجیتال امکان شرطبندی روی نتایج رویدادهای آینده را فراهم می‌کنند و موضوعات پیشبینی بسته به شرایط روز، تغییر می‌کنند. برای نمونه، در بازار پیشبینی تأیید ETF بیت کوین تا ۱۵ ژانویه ۲۰۲۴، افرادی که احتمال تأیید را تا آن تاریخ بالا می‌دانستند، سهام «بله» خریداری کردند و کسانی که باور داشتند این امر رخ نخواهد داد، سهام «خیر» را خریدند.
با نزدیک‌شدن به تاریخ و انتشار اخبار مثبت، قیمت سهام «بله» افزایش یافت. پس از تأیید نهایی ETF در ۱۱ ژانویه، ارزش سهام «بله» به ۱ دلار رسید، درحالی‌که سهام «نه» بی‌ارزش شد.
بیشتر بخوانید: ETF بیت کوین چیست
پلی مارکت (Polymarket)
پلی‌مارکت (Polymarket) بزرگ‌ترین و محبوب‌ترین بازار پیش بینی در حوزه ارزهای دیجیتال است که بالاترین میزان نقدینگی را دارد. این پلتفرم به کاربران امکان می‌دهد تا با استفاده از استیبل کوین یواس‌دی‌سی (USDC)، به بازارهای پیشبینی دسترسی پیدا کنند.
در این پلتفرم، قیمت یا شانس، نشان‌دهنده احتمال وقوع یک رویداد است و این احتمال بر اساس ارزیابی بازار تعیین می‌شود. به‌عنوان مثال، در بازاری برای پیشبینی محکومیت سم بنکمن فراید، مدیرعامل سابق صرافی اف‌تی‌ایکس FTX، به بیش از ۵۰ سال زندان فدرال، اگر سهام «بله» با قیمت ۳۱ سنت معامله شود، این نشان می‌دهد که بازار احتمال ۳۱ درصدی را برای این محکومیت در نظر گرفته است.
دریفت پروتکل (Drift Protocol)
پروتکل دریفت (Drift) یک صرافی غیرمتمرکز است که روی بلاک چین سولانا ساخته شده و با معرفی بت (BET) (شرایط کسب درآمد از شرطبندی) به گسترش قابلیت‌های خود پرداخته است. بت به کاربران امکان می‌دهد که علاوه‌بر شرطبندی روی نتایجی مانند انتخابات ایالات متحده، در صورت وقوع رویدادها نیز از بازدهی شرطبندی خود بهره‌مند شوند.
برخلاف سایر پلتفرم‌های پیشبینی، BET به کاربران اجازه می‌دهد تا با استفاده از هر وثیقه موجود در پروتکل دریفت، که شامل حدود ۳۰ دارایی دیجیتال مختلف است، از جمله استیبل‌کوین‌های با بازدهی مانند PyUSD و USDY، معامله کنند.
دریفت لبز (Drift Labs) همچنین قصد دارد بازارهای پیشبینی خود را با استفاده از یک شورای امنیت داخلی مدیریت کند که بازارها را فهرست‌بندی و داوری می‌کند. این رویکرد با سایر روش‌های بازار پیش بینی که در آنها کاربران می‌توانند بازارهای خود را ایجاد کنند، تفاوت دارد. بااین‌حال، این روش ممکن است منجر به محدودیت‌هایی در گزینه‌های شرطبندی در پلتفرم شود.
پولکامارکتس (Polkamarkets)
پولکامارکتس (Polkamarkets) یک بازار پیش بینی است که روی شبکه اتریوم فعالیت می‌کند، اما بیشترین فعالیت آن در شبکه پالیگان مشاهده می‌شود. کاربران می‌توانند به‌طور مستقیم از طریق کیف پول متامسک (MetaMask) و با استفاده از تتر، در مورد نتایج رویدادهای دنیای واقعی در قراردادهای هوشمند پیشبینی کنند.
بیشتر بخوانید: آموزش کیف پول متامسک
در یک بازار پیشبینی در Polkamarkets، در مورد ورشکستگی شرکت لجر (Ledger) قبل از اول دسامبر ۲۰۲۴ پیشبینی شود، سهام «خیر» با قیمت ۶۷ سنت معامله می‌شود. به این معنا که بازار احتمال ورشکستگی را ۶۷ درصد می‌داند. اگر این پیشبینی درست باشد و شرکت اعلام ورشکستگی کند، به تمام کسانی که روی «بله» شرطبندی کرده‌اند، ۱ دلار به ازای هر سهم ۳۳ سنتی آنها پرداخت خواهد شد.
زایت گایست (Zeitgeist)
زایت گایست (Zeitgeist) یک بازار پیش بینی غیرمتمرکز است که روی شبکه کوساما (Kusama) ساخته شده و به کاربران امکان می‌دهد تا در مورد نتایج رویدادهای آینده پیشبینی کنند. این بازار هنوز نوپا است و نقدینگی زیادی ندارد. زایت‌گایست از رمز بومی خود، ZTG (زد تی جی)، برای ایجاد بازارها و خرید یا فروش سهام در نتایج رویدادها استفاده می‌کند.
از بین تمام بازارهای پیش بینی که در بالا ذکر شد، پلی‌مارکت در زمینه پیش‌بینی‌های غیرورزشی، به‌ویژه رویدادهای سیاسی، پیشرو است. اما با ظهور بازارهای جدید مانند زایت‌گایست، شاهد احیای شرطبندی ورزشی از طریق بلاک چین هستیم که در واقع در دسته گمبل‌فای (Gamblefi) قرار می‌گیرد.
لیمیتلس (Limitless)
لیمیتلس (Limitless) که روی شبکه بیس (Base) اجرا می‌شود، یک بازار پیش بینی است که کاربران می‌توانند بازارهای خود را ایجاد کنند و با مشارکت فعال، از فرصت‌های کسب پاداش بهره‌مند شوند. این پلتفرم به کاربران اجازه می‌دهد تا نتایج رویدادها را در زمینه‌های مختلفی مانند ارزهای دیجیتال، فناوری و ورزش پیشبینی کنند.
بیشتر بخوانید: بیس چیست؟ مروری بر شبکه لایه دوم کوین بیس
اگرچه بازار پیشبینی لیمیتلس نسبت به سایر پلتفرم‌ها هنوز کوچک است، اما با افزایش حجم معاملات و همچنین رشد تعداد کاربران فعال هفتگی، شاهد رشد قابل‌توجهی در این پلتفرم هستند.
جمع‌بندی
بازارهای پیشبینی، ابزاری منحصربه‌فرد و مؤثر برای درک و سنجش انتظارات عمومی درباره نتایج آینده هستند. برخلاف بازارهای مالی سنتی، این بازارها به‌جای دارایی‌های واقعی، به احتمالات و پیش‌بینی‌ها می‌پردازند و به کمک خرد جمعی، تصویری روشن‌تر و کاربردی از اتفاقات آینده ارائه می‌دهند.
فناوری بلاک چین و عدم تمرکز نیز به توسعه انواع بازار پیش بینی کمک کرده و بسترهای شفاف و ایمنی را برای کاربران فراهم آورده است. آیا تابه‌حال در یکی از این بازارهای پیش بینی مشارکت کرده‌اید؟ یا برایتان پیش آمده که نتایج آنها را دنبال کنید و تصمیمات خود را بر اساس این نتایج بگیرید؟ اگر تجربه‌ای در این زمینه دارید، در بخش کامنت‌ها با ما در میان بگذارید.
